Holivudizacija kulture

Tačno je da preispitivanje Amerike i samokritika jesu načini da se njihovi filmovi čitaju. Čitavi serijali posvećeni su značaju njihovih vrednosti i tamošnjoj demokratiji. Filmovi koji dolaze iz najbogatijeg sveta obrađuju i teme koje nisu nimalo ugodne po njihovu političku hijerarhiju. Ponekad su junaci borci protiv tajnih službi i sistema i nisu retki filmovi u kojima je borba protiv takvog društva i glavni siže. Ipak, holivudski mit, bez kojeg Amerika ne bi ni postojala, svoje glavno oružje ima u amerikanizaciji sveta i uspostavljanju obrasca po kojem nužni negativac oslikava vanameričko društvo, pa i ako je stanovnik te zemlje. Kriminalac Amerikanac nije nužno povezan sa svojim identitetom. Stereotip negativac-neamerikanac uvek je oznaka svog identiteta i neretko države koja je negde na Istoku.

Čitavi serijali iz Vijetnamskog rata, koji je poznat po agresiji najmoćnije zemlje prema jednoj od najsiromašnijih, preko neke druge estetske dimenzije, imaju zadatak da predstave mučeništvo američkih vojnika i tragediju jedne generacije. Nikada nećete videti film koji dolazi iz Holivuda, a koji opisuje slobodarski duh Vijetkongovaca. Politički obračuni unutar Amerike su jedno, i oni su idealizovani, a slika o onima koje su prašili napalm bombama je uvek ista. Oni su uvek mali, ružni, zrikavi i smušeni, dok je američki vojnik savršeni beli čovek koji nije kriv što se tu našao. On i pored toga nikada neće dovesti u pitanje da li voli svoju zemlju, pa i po cenu života.

Kada se vrši preispitivanje američkih zločina, pravi primer je film Žrtve rata u kojem se otkriva brutalnost američkih vojnika, ali se u centar zbivanja postavlja humanost jednog od njih koji je opet onim majstorskim obrascem Holivuda paradigma američkog vojnika. I često u ulozi brutalnika nastupaju likovi koji imaju prezimena Perez, Gonzales ili Sančez. Sa druge strane, i pored velikog otpora, film se završava tako što zločinci dospevaju do suda, što bi trebalo da nas ubedi u pravičnost američke civilizacije. Realnost je sasvim drugačija. Za 70 intervencija američke vojske, nakon 2. Svetskog rata, niko nikada nije završio na stubu pravde.

Koliko god izgledalo čudno, da Holivud svojim majstorskim preoblikovanjem realnosti preko pozadinskih slojeva izgrađuje paradigmu društva koja je zasnovana na objektivnom viđenju sveta, nema države u kojoj nije holivudizacija kulture posejala svoje seme.

Rambo je na početku serijala žrtva američkog sistema, junak koga progone kao životinju, ali kasnije on završava kao spasilac sveta od opakih ruskih tenkova. U jednom delu iz tog serijala Rambo spašava američke državljane tako što brutalno ubija zlikovce iz Burme. Kao opravdanje za takav čin, on im objašnjava njihovu surovost i predstavlja ih kao paradigmu za negativce. I pored toga, oni se bune protiv Ramba, jer ne mogu da prihvate nasilje i ubistvo. Sve ovo se čita kao paradigma američkog belog poštenog i civilizovanog čoveka. Na sličan način počinje i serijal o Rokiju, kao čoveku kome se ostvaruje američki san, upornošću, ljubavlju prema bližnjima i besprekornoj volji da ostvari cilj. Kasnije, on završava kao usamljeni osvetnik i pokorava ceo Sovjetski savez.

Sve to može da se tumači kao posledica višedecenijskog hladnog rata, a filmovi takve vrste kao proizvod antagonizma prema konkurentima u osvajanju sveta.

Dakle, iako je Holivud raj za slobodu umetničkog izražavanja, on je uspostavio paradigmu o belom američkom čoveku, savršenoj civilizaciji, savršenoj porodici, potrošačkom društvu i njihovoj pravednosti. Ta holivudizacija kulture na našim prostorima viđena je u filmu Andželine Džoli i gotovo da je rasistička. U jednom filmu rat u Jugoslaviji počinje u Sarajevu ubistvom hrvatskog svata od strane Srbina. U nedavnoj kampanji za predsednika Amerike, čitave kolone Hilari Klinton obrušile su se na lik Melanije Tramp, na njenu obnaženost, plagijatorstvo u govorima i taj varalački postupak predstavili kao nešto što dolazi iz spoljašnjeg sveta, u ovom slučaju iz slovenske kulture. To što smo pre toga videli kako se Hilari Klinton raduje čerečenju Gadafija i nečijoj smrti kao da mnoge nije potreslo. Naročito demokrate. Ali, pre toga je uspostavljena jednakost između Hitlera i Gadafija, opet holivudizacijom kulture, pa otuda i ne čudi ova sablazan.

U mom komšiluku živi starija gospođa Savka za koju kažu: „nemoj da te ona ocrni, neće da te opere ni Ibar“. Moć obične, proste žene nalazi se u genijalnoj sposobnosti da vam vizualizacijom uspostavi paradigmu o nekom ili nečemu. Moć oštrice Holivuda u svetu propagande su kao baba Savkine reči koje kruže po prigradskom naselju. Holivudizacija kulture u nekoj široj i većoj dimenziji nije nimalo bezazlena.

Ivan Novčić